Τα Σκαμνιά

Τα σκαμνιά αντιπροσωπεύουν την πιο πρωτόγονη μορφή τεχνητού καθίσματος. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η χαμηλή τους στάθμη και η έλλειψη κάθε αναπαυτικής προδιαγραφής: είναι το κάθισμα της ευκαιρίας, του χαμηλού κόστους και της εύκολης μεταφοράς. Στις δύσκολες ιστορικές περιόδους που έζησε κατά καιρούς η Κρήτη, χρειάστηκαν προσαρμογές, πιθανόν ταπεινωτικές, αλλά απαραίτητες για τις άμεσες ανάγκες επιβίωσης. Για το λόγο αυτό τα σκαμνιά διαφόρων τύπων και μορφών έφθασαν έως εμάς.

Τα συναντάμε κυρίως σε φτωχές περιοχές και διακρίνουμε 3 κύριους τύπους που είναι σε συνάρτηση με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής.

Τα τρίταβλα σκαμνιά

Από την κατηγορία των σκαμνιών είναι τα πιο «περιωπής» και αποτελούνται από μια οριζόντια τάβλα και δυο κάθετες που την στηρίζουν στα δύο άκρα. Τα μεγέθη ποικίλουν πολύ και κυμαίνονται για το κάθισμα: 40-50 εκατ. μήκος και πλάτος 20-30 εκατ.

Οι κάθετες τάβλες έχουν ύψος 20-35 εκατ. και όσο φάρδος έχει το κάθισμα, μιας και προέρχονται συνήθως από την ίδια τάβλα. Η στήριξη της οριζόντιας τάβλας με τις κάθετες γίνεται με διάφορες πρόχειρες τεχνικές.

Τα σκαμνιά κατασκευάζονται από ξύλο πεύκου και σπανίως από σκληρά ξύλα. Παλαιότερα είχαν κάποιο διάκοσμο όπως φαίνεται σε ένα σκαμνί του 17ου αιώνα με αναγεννησιακές επιρροές.

Stools are normally made of pine wood and rarely of hardwood. They used to be decorated, as we can see from a 17th-century stool influenced by Renaissance styles.

Τα Πλεκτά Σκαμνιά

Σε ορισμένα σημεία της Κρήτης φύονται φυτά με την ονομασία «άρτικας», με κυλινδρικό κορμό, διαμέτρου περίπου 3 εκατοστών. Ο άρτικας έχει ελαφρά ψίχα και σκληρό πρασινο- κίτρινο φλοιό. Τεμαχίζεται σε κυλίνδρους μήκους 25-35 εκατ. που, κατάλληλα συνδεδεμένοι με λεπτές καβύλιες από παραφυάδες άγριας ελιάς και εγκοπές στα άκρα τους, δημιουργούν ένα είδος κουτιού, ικανοποιητικής αντοχής. Τα σκαμνιά αυτά φέρουν το όνομα του φυτού.

Τα αρχέγονα σκαμνιά

Συναντώνται σε ημιορεινές φτωχές περιοχές όπου φύονται πολλά άγρια δένδρα και όπου οι κάτοικοι, λόγω οικονομικής δυσχέρειας, δημιουργούν ένα «υλικό πολιτισμό του ξύλου» με τα περισσότερα χρηστικά αντικείμενα από την ξυλεία των δασών της περιοχής. Ακόμα και συνηθισμένα πήλινα δοχεία είναι από ξύλο, όπως λεκάνες, πιάτα, ποτήρια κ.α. Τα σκαμνιά, μεγάλης ποικιλίας διαστάσεων, κατασκευάζονται με το κάθισμα πελεκημένο σε παχιά σανίδα από κορμό δένδρου, παραλληλεπίπεδης μορφής, με στηρίγματα από 3 κλαριά δένδρου, περασμένα σαν τις περόνες μέσα στο πάχος του καθίσματος, κεκλιμένα ανά δύο στο ένα άκρο και ένα στο άλλο.

Παρόμοιες κατασκευές συναντάμε σε πολλά άλλα μέρη του Κόσμου που αντανακλούν δύσκολες συνθήκες επιβίωσης στη διάρκεια των οποίων ο άνθρωπος βρίσκει κοινές διαχρονικές λύσεις.