Έκθεση

Ταξινομική Παρουσίαση της Έκθεσης

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ

Το Ίδρυμα Ροκφέλερ εκπόνησε το 1947-8 με Αμερικανούς επιστήμονες μια εκτεταμένη συγκριτική μελέτη του Ευρωπαϊκού μεσογειακού διαιτολογίου σε σχέση με τις ασθένειες και τη μακροζωία.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η Κρήτη ήταν η περιοχή όπου η θνησιμότητα από καρδιοαγγειακές παθήσεις είχε τις χαμηλότερες τιμές και η μακροβιότητα ήταν η πιο υψηλή. Το φαινόμενο οφείλονταν κυρίως στην μεγάλη κατανάλωση ελαιολάδου.

Η εθνογραφική έρευνα του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας που επικεντρώθηκε στο καθημερινό διαιτολόγιο των αγροτών και των κτηνοτρόφων, προσδίδει το υγιές του κρητικού διαιτολογίου σε πιο σύνθετους παραμέτρους: στο νησί καταναλώνονται μια σειρά προϊόντων που ποσοτικά και ποιοτικά διαφοροποιούνται από τις άλλες ελληνικές και υπόλοιπες μεσογειακές περιοχές.

Παραθέτουμε σε συντομία παραδείγματα.

Ζωικά Προϊόντα

Τα κρέατα

Γενικά το ποσοστό κρεάτων αρνιών και κατσικιών στην σίτιση είναι χαμηλό, πλην των κτηνοτρόφων. Συνήθως την Κυριακή μαγειρεύονται κουνέλια, κότες ή θηράματα.

Η κάθε οικογένεια εκτρέφει ένα χοίρο που σφάζει τα Χριστούγεννα. Το κρέας τεμαχίζεται σε μακριές λωρίδες και βυθίζεται για ένα 24ωρο σε λεκάνες με ξύδι, λεμόνι και λίγο ελάτι, τεχνική τυπικά κρητική. Με αυτό το ξιδάτο κρέας γεμίζουν λουκάνικα και μαζί με τις υπόλοιπες λωρίδες τα καπνίζουν στο τζάκι με δροσερό φασκόμηλο. Άλλα μέρη του χοίρου τηγανίζονται και διατηρούνται σε δοχεία με λιωμένο λίπος. Η κατανάλωση διαρκεί 3-4 μήνες και είναι το μόνο χοιρινό κρέας που τρώνε τον χρόνο στην Επαρχία. Επειδή το ξύδι και το λεμόνι χρησιμοποιούνται σε πολλά άλλα εδέσματα είναι πιθανόν να συντελούν στην απομάκρυνση από τον οργανισμό των λιπαρών ρύπων.

Σαλιγκάρια

Οι Κρητικοί είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές σαλιγκαριών στην Ευρώπη. Και τα πέντε είδη του νησιού προέρχονται από το φυσικό περιβάλλον που είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για αυτά. Μαγειρεύονται με ποικίλους τρόπους και βρίσκονται στο τραπέζι σχεδόν όλο το χρόνο. Ο οργανισμός τους δημιουργεί μια ισχυρή χημική ουσία, που σε μικρές ποσότητες πιθανόν προφυλάσσει τον ανθρώπινο οργανισμό από εναποθέσεις λιπαρών ρύπων.

Τα προϊόντα του γάλακτος

Οι Κρητικοί χρησιμοποιούν το γάλα του προβάτου για την κατασκευή ενός λευκού φρέσκου τυριού, ενός λιπαρού τυριού που μοιάζει με τη γραβιέρα και ενός αλμυρού που έχει υποστεί ζύμωση και λέγεται ανθότυρος . Δεν παράγουν ούτε βούτυρο ούτε γιαούρτι.

Με το κατσικίσιο γάλα παρασκευάζουν ένα φρέσκο και ένα αλμυρό ζυμωμένο τυρί του τύπου ανθότυρου. Η χρήση του ανθότυρου είναι πολύ διαδεδομένη και είναι γνωστό ότι τα ζυμωμένα άπαχα τυριά βοηθούν γενικά την πέψη.

Το μέλι

Το ζαχαρούχο αυτό προϊόν της μέλισσας υπήρξε το μοναδικό στη μεσογειακή λεκάνη με ικανότητα μακρόχρονης συντήρησης. Για το λόγο αυτό ήταν περιζήτητο από τον άνθρωπο.

Στην Κρήτη τα άγρια μελίσσια αφθονούσαν λόγω του ευνοϊκού οικοσυστήματος και το μέλι υπήρξε ένα σημαντικό προϊόν εξαγωγής από την παλαιότερη μινωική περίοδο, πριν 5000 χρόνια.

Στην παραδοσιακή κοινωνία διατηρήθηκε η συνήθεια μεγάλης ετήσιας κατανάλωσης μελιού σε ροφήματα, με ορισμένα τηγανητά κρέατα, με γλυκά τυριά. Επειδή το μέλι περιέχει έλαια από αρωματικά φυτά που έχουν ισχυρή αντισηπτική ικανότητα και ευεργετική επίδραση στο νευρικό σύστημα, είναι ένα επιπρόσθετο θετικό προϊόν της κατανάλωσης.

ΦΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Το λάδι

Η ποσότητα λαδιού που καταναλώνεται στην Κρήτη δεν διαφέρει από πολλές άλλες ελληνικές περιοχές και μαγειρεύεται εξίσου με τον ίδιο τρόπο.

Διαφέρει όμως για διάφορους λόγους η ποιότητα και ιδιαιτέρως η σχετικά υψηλή τιμή των οξέων. Πιθανόν όμως αυτά τα συγκεκριμένα οξέα να έχουν ευεργετική δράση στον οργανισμό.

Η ελιά

Οι Κρητικοί καταναλώνουν όλο το χρόνο μεγάλες ποσότητες ειδικής ελιάς, ονομαζόμενης σταφιδολιά , γιατί είναι ζαρωμένη σαν σταφίδα. Ανήκει στο είδος των μεγάλων ελαιοκάρπων που στην αρχή της ωρίμανσης, το φθινόπωρο, προσβάλλονται από μύκητα με αποτέλεσμα να προκαλείται ζύμωση στη ψίχα της ελιάς, εξουδετερώνοντας τα ισχυρά οξέα που περιέχει. Η διαδικασία ολοκληρώνεται αφού πέσει από το δένδρο, σταφιδιασμένη, έχοντας πάρει ένα ανοιχτό καφετί χρώμα στο φλοιό της. Καταναλώνεται όπως έχει και περιέχει ένζυμα πιθανόν χρήσιμα στο μεταβολισμό.

Το κρίθινο παξιμάδι

Το καθημερινό ψωμί έχει στην Κρήτη τη μορφή κρίθινου παξιμαδιού, γιατί διατηρείται αναλλοίωτο για πολλούς μήνες. Βεβαίως το κριθάρι είναι ολικής αλέσεως και επομένως οι γνωστές ευεργετικές ουσίες του κριθαριού καταναλώνονται αυτούσιες.

Τα βρώσιμα άγρια χόρτα

Περισσότερο από κάθε άλλη ελληνική περιοχή, η συγκομιδή άγριων χόρτων είναι επιτακτική στους επαρχιακούς πληθυσμούς της Κρήτης, εξαιτίας της αφθονίας τους (πάνω από 30 είδη), της ποικίλης και εξαιρετικής τους γεύσης και τους διάφορους τρόπους παρασκευής τους: ωμά, βραστά, μαγειρευτά. Φύονται όλο το χρόνο, με έξαρση από το φθινόπωρο έως την άνοιξη και τα περισσότερα είναι ενδημικά, για τα οποία αγνοούμε τις ενδεχόμενες ιαματικές τους ιδιότητες.

ΤΑ ΠΟΤΑ

Ροφήματα

Υπάρχει πληθώρα αρωματικών φυτών στο νησί, εκ των οποίων πολλά είναι ενδημικά. Χρησιμοποιούνται ευρέως, ιδιαίτερα για πρωινό και το χειμώνα πρωί-βράδυ, από όλο τον επαρχιακό πληθυσμό. Σύμφωνα με την πρακτική τοπική ιατρική, το κάθε φυτό έχει θεραπευτικές ιδιότητες που ελάχιστα έχουν ερευνηθεί.

Κρασί

Τα κρητικά εγχώρια κρασιά είναι κατά κανόνα κόκκινα, περιέχουν δηλαδή τανίνες, που είναι γνωστές για τις ιδιαίτερες προστατευτικές ιδιότητες που έχουν για τον οργανισμό.

Η δε κατανάλωση του κρασιού στην Κρήτη πρέπει να είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη γιατί καθημερινά το κάθε ενήλικο αρσενικό άτομο καταναλώνει τουλάχιστον 500 γραμμάρια.

Οινόπνευμα

Το αποσταγμένο από σταφύλι οινόπνευμα ή τσικουδιά , είναι επίσης μια καθημερινή συνήθεια στους άνδρες γυρνώντας από τη δουλεία, το απόγευμα σπίτι και το βράδυ στο καφενείο, με μέση ποσότητα 80 γραμμάρια ημερησίως.

Το καθαρό αυτό ποτό, 35 έως 40 βαθμών, τονώνει το μεταβολισμό του εργαζόμενου και του ηλικιωμένου και συντελεί στην απομάκρυνση βλαβερών ουσιών.

Η Διατροφή

Η συγκομιδή φυσικών προϊόντων

Κτηνοτροφία

Επαναποθήκευση

Το Κρητικό Διαιτολόγιο

Η Θήρα

Η Αλιεία

Η Γεωργία

Η Δενδροκομία Αμπελουργία