Έκθεση

Ταξινομική Παρουσίαση της Έκθεσης

Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Τα είδη

Οι Κρητικοί της υπαίθρου εκτρέφουν τα κυριότερα είδη των εξημερωμένων ζώων της Μεσογειακής λεκάνης.

Από μακρά υπερτερούν τα πρόβατα για τα πολλά πλεονεκτήματά τους.

Ακολουθούν οι αίγες που δεν χρειάζονται ιδιαίτερη επιτήρηση αλλά παρέχουν, εκτός του κρέατος, λιγότερα προϊόντα από τα πρόβατα.

Τα βοδινά της Μεσογείου δεν παράγουν πολύ γάλα και εκτρέφονταν τα προϊστορικά χρόνια για το άφθονο κρέας τους. Το δέρμα τους χρησιμοποιούταν στις ασπίδες και στα υποδήματα και τα κέρατα ως λαβές όπλων και άλλων εργαλείων.

Στην ιστορική περίοδο μελέτης οι Κρητικοί χρησιμοποιούν ζευγάρια αγελάδων για την άροση και άλλες γεωργικές εργασίες, ενώ με το δέρμα κατασκευάζονται οι περίφημες κρητικές μπότες ή «στιβάνια».

Τα οικόσιτα ζώα είναι λιγοστά και εκτρέφονται αποκλειστικά για τις οικογενειακές ανάγκες. Αποτελούνται από κατσίκες, χοίρους, κουνέλια, κότες και περιστέρια.

Ένα τουλάχιστον υποζύγιο ήταν απαραίτητο για την κάθε οικογένεια γιατί επί 1000 χρόνια ήταν το μόνο μέσο μεταφοράς. Το πιο διαδεδομένο ζώο εξαιτίας της λιτότητάς του και του χαρακτήρα του ήταν ο γάιδαρος , οι πιο εύπορες οικογένειες είχαν μουλάρι και ενδεχόμενα ένα άλογο.

Τα εργαλεία της βόσκησης και της κουράς

Ο βοσκός είναι πάντα εξοπλισμένος με γερές μπότες , ένα μπαστούνι , κυρτό στο πάνω μέρος του, ένα σακίδιο ή βούργια , όπου εναποθέτει στεγνή τροφή, μικρό δερμάτινο σάκο με εργαλεία επισκευής της μπότας και ένα παγούρι με κρασί ή ρακή, κατασκευασμένο από αποξηραμένο κυκλικό καρπό ενός είδους κολοκυθιού. Το χειμώνα χρησιμοποιούσε ένα μακρύ μάλλινο παλτό με κουκούλα, την κάπα .

Τα κρητικά κουδούνια έχουν ιδιόρρυθμη κατασκευή σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Το κέλυφος είναι από φύλλο σιδήρου που επιστρώνεται με χαλκό και μπρούτζο. Το σχήμα διαφέρει όπως και ο ήχος, εάν προορίζεται για πρόβατο ή κατσίκα. Υπάρχουν 7 διαβαθμίσεις μεγέθους, από τα μικρά ζώα έως τους μεγάλους τράγους και κριούς. Κατασκευάζονται ανά ζεύγη και ο κουδουνάς φροντίζει να υπάρχει αναμεταξύ τους 1/16 διαφορά τόνου, ώστε τη νύχτα, ή από απόσταση, ο βοσκός να αναγνωρίζει ποιο από τα ζώα του βρίσκεται σε κάποιο σημείο. Τα κουδούνια δένονται στα ζώα με ειδικό δερμάτινο λαιμοδέτη σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα που είναι ξύλινος .

Για την κουρά χρησιμοποιείται ένα μεγάλο ψαλίδι με εξόγκωμα στη μεγάλη λεπίδα.

Τα τυροκομικά εργαλεία

Είναι λιτά και περιορισμένα γιατί οι βοσκοί τυροκομούν για 2-3 μήνες (Απρίλης-Ιούνιος) σε μεγάλα ορεινά υψόμετρα όπου γίνεται η θερινή μετανάστευση των κοπαδιών, με πρόχειρες τυροκομικές εγκαταστάσεις.

Βασικά εργαλεία είναι τα μπακιρένια καζάνια για την άρμεξη και την τυροκομική, τους τυροκόφτες που διαμελίζουν το πηγμένο γάλα στο καζάνι.

Σε παγκρήτια κλίμακα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά μόνο δύο καλούπια για τα τυριά. Είναι σκεύη καλαθοπλεκτικής και παρά τη μικρή περίοδο που χρησιμοποιούνται, έχουν μακροβιότητα.

Το τουπί , είναι ένα ιδιόρρυθμο καλάθι σε πανελλήνιο επίπεδο. Κατασκευάζεται από μια μεγάλη οικογένεια σε οικισμό της κέντρο-δυτικής Κρήτης που διατηρεί το μυστικό της κατασκευής του και εφοδιάζει όλους τους τυροκόμους του νησιού. Ερευνώντας πήγες και τεκμήρια διαπιστώνουμε ότι η μορφή αυτή υπήρχε στην αρχαιότητα, με διαφορετική χρήση. Είναι το καλούπι για το τυρί πρώτης ποιότητας που μοιάζει κάπως με τη γραβιέρα.

Το δεύτερο καλούπι ονομάζεται μαδαριά και είναι ένα λεπτοπλεγμένο, χωρίς λαβές, κλασικό μικρό καλάθι. Χρησιμοποιείται για τα λευκά φρέσκα τυριά που αποκτούνται μετά από δεύτερη βράση του χυμού που απομένει από την πρώτη βράση του καζανιού με συμπλήρωμα λίγο φρέσκο γάλα. Το φρέσκο αυτό τυρί ονομάζεται μυζήθρα και καταναλώνεται αμέσως, ή αλατισμένο και μετά από ζύμωση 3-4 μηνών, ονομάζεται ανθότυρος και έχει μεγάλη χρονική διάρκεια διατήρησης.

Η Διατροφή

Η συγκομιδή φυσικών προϊόντων

Κτηνοτροφία

Επαναποθήκευση

Το Κρητικό Διαιτολόγιο

Η Θήρα

Η Αλιεία

Η Γεωργία

Η Δενδροκομία Αμπελουργία